هرچند از مقولههايى چون «تشويق» و «تنبيه»، در مباحث تربيتىگفتگو مىشود، ولى از آنجا كه «رفتار تشويقآميز»، يكى از شيوههاى نيكدر معاشرت و برخورد با ديگران است، مورد بحث قرار مىگيرد.
انسان و نياز به «تشويق»
اغلب يا همه افراد، به لحاظ برخوردارى از غريزه «حب نفس»،دوست دارند كه مورد توجه و عنايت قرار بگيرند. توجه به اين نياز، درحدى كه به افراط كشيده نشود و آثار سوء نداشته باشد، عاملى درجهت تغيير رفتار يا ايجاد «انگيزه عمل» در انسانهاست.
وقتى كسى را مورد تشويق قرار مىدهيم و به خاطر داشتن صفتىيا انجام كارى مىستاييم، در واقع حس «خود دوستى» او را ارضاءكردهايم. اين هم، جاذبه و محبت مىآفريند، هم، نيت و انگيزه پديدمىآورد يا تقويت مىكند.
اعمال قدرت يا توسله به زور، روشهاي استنفتاجي مانند توضيح، دور كردن كودك از محبت تاثيرات اين روشهاي منظبط كردن زماني بيشتر تاثير را دارد كه كودك و والدين رابطة گرمي داشته باشند. دوم اينكه غالب والدين تركبي از روشهاي مختلف به كار مي برند. سوم اينكه نوع روشي كه به كار مي برند تا اندازه اي بستگي دارد به پاسخ كودك به تلاشهاي اوليه اي كه در مورد تربيت او شده است و به طور كلي ابتدا والدين به سرزنشهاي ملايم و توضيحات اندك مي پردازند.
الگوهاي رفتار والدين
در رابطه با كودكان توانا مي توان به بعضي از خصوصيات آنها اشاره كرد، داراي استقلال اند، متكي به خود، رشد يافته، فعال، ميل به كار و تلاش، دوستي و ... از رفتارهاي والدين با كودكان خود مي توان به چهار جنبه ي آن اشاره كرد: كنترل يعني تلاشهايي در جهت تاثير در فعاليت هدف دار كودك، تغيير در ابراز وابستگي، پرخاشگري و رفتار بازيگرانه آنها، تشويق و دروني كردن معيارهاي والدين، توقعاتي كه از كودك براي عاقلانه رفتار كردن، فشار به كودك از لحاظ ذهني، اجتماعي، عاطفي در سطح خوبي عمل كنند. روشن بودن ارتباط بين والدين و كودك و مراقبت از سوي والدين پس والدين مهمترين عامل، اجتماعي كردن كودكان هستند البته جامعه را نبايد ناديده گرفت كودك از طريق فرآيند همانند سازي و تقليد به همان اندازه مي آموزد كه از آموزش مستقيم همانند سازي فرآيند طريق است كه كودك از آن طريق الگوها، ارزشها و رفتارها را دورني مي كند همچنين خواهران و برادران عوامل مهمي هستند كه در كودك تاثير مي گذارند خواهران و براردران بزرگتر كساني هستند كه بيشتر به آنها مسلط اند و براي آنها سرمشق به شمار مي آيند.